Gramofon to urządzenie, które obecnie przeżywa swój renesans. Doceniane jest coraz częściej nie tylko przez audiofilów lub osoby zajmujące się produkcją muzyczną zawodowo, lecz także coraz więcej standardowych słuchaczy docenia klimat tego sprzętu audio. Aby wybrać odpowiedni gramofon do domu, trzeba zwrócić uwagę na jego parametry, by idealnie wpasował się w potrzeby i oczekiwania konkretnego użytkownika. Podpowiadamy, na co należy zwrócić uwagę podczas wyboru gramofonu do domu oraz czym kierować się w pierwszej kolejności, aby we własnym domu móc poczuć się jak w latach 80. przy dźwiękach ulubionej muzyki.
Jeszcze ponad 200 lat temu możliwość słuchania muzyki, która nie jest grana na żywo, wydawała się abstrakcyjnym pomysłem. Pojawienie się płyty winylowej całkowicie zmieniło rynek muzyczny na całym świecie. Przez dekady uważana była za najskuteczniejsze narzędzie do tworzenia i odsłuchiwania nagrań muzycznych. Rynek całkowicie otworzył się na to rozwiązanie, tworząc szeroką podaż w odpowiedzi na popyt. Aktualnie gramofony audiofilskie i płyty winylowe znowu wracają do łask. Wielu artystów wydaje swoje kultowe krążki w formie winyli, które często rozchodzą się jak ciepłe bułeczki. Zastanówmy się jednak, skąd wziął się gramofon i co stoi za jego sukcesem.
Jeszcze przed wynalezieniem gramofonu, rynek muzyczny zmienił się za sprawą zaprojektowanego przez Thomasa Edisona fonografu, który był pierwszym urządzeniem pozwalającym na zapis i odtwarzanie dźwięków. Gramofon opatentowany został 10 lat później przez Emila Berlinera. Choć metoda działania obu urządzeń była podobna, zdecydowanie wyższa jakość zapisu sprawiła, że urządzenie to zaczęto wykorzystywać do odtwarzania płyt z muzyką.
Pierwsze płyty do gramofonu wykonane były ze szkła. Ich konstrukcja ewoluowała, aby w 1930 zmienić się w znaną do dziś czarną płytę winylową. Również długość nagrań, jak i jakość odtwarzanego dźwięku poprawiła się do tego stopnia, aby dziś zachwycać wszystkich melomanów na całym świecie.
Współczesny gramofon to elektryczne urządzenie, które składa się z ramienia zakończonego igłą, talerza ze szpindlem, silnika i kabli sygnałowych. Płyta obraca się, a rowek, po którym prowadzona jest igła, na skutek drgań zmienia się w sygnał elektryczny przetwarzany przez urządzenie na sygnał dźwiękowy. Podstawowy podział gramofonów wyróżnia urządzenia automatyczne, półautomatyczne i manualne. Pierwsze z nich wyposażone zostały w szeroki zakres funkcji, które pozwalają na odtwarzanie automatyczne. Jedyne, co użytkownik musi zrobić, to nacisnąć przycisk start, a gramofon samoczynnie włącza silnik, unosi ramię w odpowiednie miejsce i opuszcza je tak, aby muzyka zaczęła grać. Wyłączanie urządzenia odbywa się za pomocą przycisku stop.
Półautomatyczny gramofon wymaga od użytkownika ręcznego podnoszenia ramienia i umieszczenia na płycie, jednak posiada on mechanizm auto return. Odpowiada on za podnoszenie ramienia i przenoszenie go na stopkę, gdy odtwarzanie płyty się zakończy. Manualny gramofon z kolei nie ma tej funkcji. To użytkownik podnosi ramię i umieszcza igłę na wybrany fragmencie płyty oraz podnosi ją, gdy płyta się skończy. Ze względu na wygodę użytkowania to te automatyczne gramofony stosowane są w domach najczęściej.
Poza obsługą urządzenia, do sprawnego działania gramofonu niezbędny jest także wysokiej klasy napęd. Można wyróżnić jego dwie części. Podstawowy z nich to napęd paskowy, który spotkać można zarówno w urządzeniach o niskiej, jak i najwyższej klasie. Do jego pracy wykorzystany jest wolnoobrotowy silnik z krążkiem. Specjalny pasek łączy ten krążek z obręczą talerza, co powoduje jego obracanie się. Do zalet tego rodzaju rozwiązania niewątpliwie zaliczyć możemy cichą i miarodajną pracę. Dodatkowo napęd paskowy ogranicza przenoszenie drgań silnika na talerz. Jeśli chodzi o kiepskie strony tego rozwiązania, wymienić należy wysokie narażenie na szybką eksploatację gumowego paska, która z czasem może wpływać na jakość dźwięku czy wreszcie awarię urządzenia.
Napęd bezpośredni to o wiele bardziej zaawansowane technologicznie rozwiązanie, które do pracy wykorzystuje sterowany silnik bezpośrednio pod talerzem. Pozbawienie go ruchomych elementów, takich jak paski czy kółka sprawia, że jest on uważany za niezawodny.
Wybierając gramofon, warto zwrócić uwagę na typ ramienia, wkładki gramofonowej oraz przedwzmacniacz, niezwykle istotny jest również rodzaj igły. Wśród igieł wyróżnić możemy trzy podstawowe szlify, czyli sferyczny, eliptyczny i liniowy. Pierwszy z nich jest najbardziej podstawowym, który spotkać można w tańszych urządzeniach o niskiej jakości dźwięku. Szlif eliptyczny ma mniej zaokrąglony kształt, przez co powierzchnia styku między igłą a rowkiem jest większa, co przekłada się na bardziej precyzyjny i szczegółowy dźwięk i pozwala uzyskać dźwięk o wyższej jakości. Liniowy z kolei wyróżnia się jak wyżej — bardziej precyzyjny szlif -> większa powierzchnia styku i głębsza penetracja rowka -> więcej szczegółów, większa precyzja lepszy dźwięki przesyłania dźwięku, przez co zapewnia dużo wierniejsze oddanie każdego dźwięku z ulubionej płyty. To, jaki gramofon będzie najlepszy, zależy od indywidualnych potrzeb i oczekiwań poszczególnej osoby oraz jej wrażliwości muzycznej.