Sklep audio - Sklep hifi - Warszawa - Na Temat Audio - + 48 577 029 968 - info@natemataudio.pl
Gramofon to urządzenie cenione przez fanów muzyki za jego klasyczny charakter i niezastąpiony klimat. Wysoko cenione są urządzenia z historią, wyprodukowane kilkadziesiąt lat temu, jednak w ich przypadku zdarza się, że niektóre elementy przestają działać sprawnie, jednym z nich jest wkładka gramofonowa. Podpowiadamy, czym kierować się wybierając nową.
Niecodzienny, analogowy dźwięk, klimat dawnych czasów i szumy to efekt pożądany. Gramofon to urządzenie, które zestarzało się dużo wdzięczniej, niż jego elektroniczne, nowsze odpowiedniki. Aktualnie przeżywają swój renesans, za sprawą ekskluzywności, limitowanego oraz kolekcjonerskiego charakteru wydań płyt winylowych. Przez melomanów i producentów muzycznych doceniany jest również swego rodzaju rytuał związany z samą obsługą gramofonów oraz płyt winylowych.
Nieskomplikowana budowa gramofonu opiera się w głównej mierze na odczytywaniu dźwięku z rowków płyty winylowej. Dzieje się tak dzięki małej, niepozornej części, jaką jest igła gramofonowa. To właśnie ona, znajdując się w rowku obracającej się czarnej płyty, wprawiana jest w ruch. W ten sposób powstają drgania przekazywane do wkładki gramofonowej, która odczytuje je jako sygnał akustyczny. Ta z kolei przekazuje go dalej, a gdy impulsy elektryczne docierają do wzmacniacza, ten za sprawą swojej konstrukcji przetwarza je na dźwięk.
Ta prosta budowa sprawdza się od ponad stu czterdziestu lat, jest jednak stale udoskonalana. Części gramofonu są bardzo delikatne i w dużej części obsługiwane ręcznie, dlatego stosunkowo często zdarza się, że wymagają one naprawy lub wymienienia.
Napęd talerza gramofonu obsługiwany jest w sposób bezpośredni lub paskowy. Pierwszy z nich zapewnia duże możliwości regulacji prędkości. Właśnie dzięki temu znajduje szerokie zastosowanie w sprzęcie dj-skim. Napęd paskowy to częściej stosowane rozwiązanie, idealne gdy korzysta się z niego w domu.
Gramofony można podzielić także na manualne, gdy podnoszenie i opuszczanie ramienia leży po stronie użytkownika, a także automatyczne, o łatwiejszej mechanice konstrukcji. Te drugie, przez swoją budowę, są częściej narażone na awarie. Nie oddają one również w pełni klimatu obsługi samego urządzenia, któremu bliżej do odtwarzacza CD, niż do klasycznego gramofonu, znanego sprzed lat.
Elementów budowy gramofonu jest niewiele. Wszystko za sprawą jej prostej konstrukcji. Wśród najważniejszych wymienić można między innymi ramię. Jest to część odpowiadająca za odbieranie i przekazywanie drgań z igły do wkładki. Dzieli się je ze względu na kształt i wyróżnia ramiona proste, typu J lub S. Różnią się między sobą długością i budową, a ich najważniejszą cechą jest zdecydowanie ułożyskowanie oraz odporność na rezonanse.
Za serce gramofonu uważa się wkładkę. To do niej przymocowana jest igła gramofonowa, a cała konstrukcja ma za zadanie odbieranie drgań z płyty winylowej i przekazywanie ich dalej. Ważne jest, by wkładka była w pełni kompatybilna z pozostałymi elementami, a także cechowała się wysoką jakością.
Igła do gramofonu to część, która jako pierwsza ma kontakt z płytą winylową i odczytuje z niej sygnały za pomocą rowków. Połączona jest z ramieniem za pomocą wkładki, z którą tworzy nierozerwalną całość.
Najważniejszą cechą igły jest jej szlif. Drugą istotną cechą jest wspornik, na którym jest osadzona i sam sposób jej osadzenia. Kolejnym istotnym parametrem jest podatność (complaince) wspornika, która powinna być odpowiednio dopasowana do efektywnej masy ramienia. Sam nacisk igły jest niezwykle istotny, ponieważ powinien być ustawiony w odpowiednim, sugerowanym przez producenta zakresie.
Igły gramofonowe podzielić można na trzy kategorie. Igły o szlifie eliptycznym cechują się ostrym wierzchołkiem co sprawia, że wchodzi ona głębiej w rowek płyty, a dzięki temu dokładniej odczytuje zapisany na niej dźwięk. Takie rozwiązanie pozwala na uzyskanie wysokiej jakości odtwarzania. Igły gramofonowe o szlifie sferycznym z kolei są najczęściej spotykane i najłatwiejsze do wytworzenia, dlatego posiadają one najniższą cenę. Przez to dźwięk z gramofonu o takiej właśnie igle może odbiegać jakością od tego czytanego przez igły eliptyczne. Jednak w dalszym ciągu świetnie sprawdzają się do codziennego słuchania muzyki z gramofonu. Ostatnie z nich to igły o szlifie liniowym, które posiadają największą powierzchnię styku, co poza poprawą jakości odczytu wpływa pozytywnie na żywotność płyty i igły.
Każda igła do gramofonu zakończona jest diamentem o niewielkiej średnicy. To on bezpośrednio dotyka płyty i odpowiada za odczyt sygnału. Jego niewielki przekrój sprawia, że siły działające na płytę poprzez igłę są duże.
Jeśli zastanawiamy się, jaka igła gramofonowa będzie najlepsza, to odpowiedź jest prosta. Najlepsza igła to taka, która jest kompatybilna z daną wkładką gramofonową. Najlepszą jakością wyróżniają się igły gramofonowe o jednym z typów szlifu liniowego (microline, shibata etc.), jednak ich wysoka cena sprawia, że do słuchania muzyki w warunkach domowych sprawdzą się doskonale również igły gramofonowe o szlifie eliptycznym oraz igły ze szlifem sferycznym, głównie polecane są do DJ-ki.
To właśnie od wkładki gramofonowej zależeć będzie, jakie końcowe brzmienie zaoferuje nam gramofon. Najpopularniejszymi rodzajami wkładek gramofonowych, które znajdziemy na rynku, są wkładki MM (Moving Magnet) oraz wkładki MC (Moving Coil). Pierwszy rodzaj to wkładki elektromagnetyczne z ruchomym magnesem, oferujące napięcie od 2,5 do 7,5 mV. Właśnie takie rozwiązanie znajdziemy w większości z dostępnych gramofonów na rynku. Znacznie lepszą jakość dźwięku gwarantują wkładki magnetoelektryczne z magnesem nieruchomym. Rozwiązanie to jest jednak szczególnie polecane audiofilom ze względu na swoją cenę oraz wymaganym użyciem dodatkowego przedwzmacniacza audio. Wkładki typu Moving Coil generują napięcie od 0,1 do 2,0 mV. Oznacza to, że przesyłany przez nie sygnał jest bardzo niski, przez co istnieje znacznie niższe prawdopodobieństwo wystąpienia zakłóceń dźwięku.
Profesjonaliści mogą również zdecydować się na zakup wkładki MCHO (Moving Coil High Output). Są to wkładki gramofonowe oferujące wysoki poziom napięcia wyjściowego, bez utraty jakości dźwięku. Składają się z ruchomego rdzenia oraz znanego z wkładek MC nieruchomego magnesu.
Jaki rodzaj wkładki gramofonowej wybrać? Wszystko tak naprawdę zależy od naszych preferencji i zastosowania sprzętu audio. Profesjonaliści z całą pewnością wybiorą wkładki MC lub MCHO, a do użytku domowego w wielu przypadkach wystarczy wkładka MM. Zasadniczo zakłada się, że żywotność wkładki gramofonowej wynosi od 2 do nawet 4 tysięcy godzin ciągłego grania. Bez znaczenia, jaki rodzaj wybierzemy. A co wpływa na jej trwałość? Igła gramofonowa, które ma bezpośredni kontakt z płyta winylową.
Igła do gramofonu to element o niewielkich rozmiarach, pełniący jednak bardzo ważną funkcję. Przez wysoką eksploatację niezbędną jest jej regularna wymiana, ponieważ narażona jest na szereg uszkodzeń mechanicznych. Jaka igła do gramofonu wytrzyma najdłużej? Przyjmuje się, że najtrwalsze są igły sferyczne, jednak charakteryzują się znacznie mniejszą dokładnością od innych rodzajów igieł. Sama wytrzymałość igły gramofonowej określana jest według skali poszczególnych producentów. Na przykład Nagaoka podaje, że ich igły ulegają degradacji po 500 godzinach odsłuchu. Firma Ortofon twierdzi, że ich produkty wytrzymują nawet do 2000 godzin. Wartości te zależne są od zastosowanego procesu technologicznego podczas produkcji, przeprowadzanej kontroli jakości oraz materiałów, z jakich zostały wyprodukowane.
Przybliżone długości pracy poszczególnych igieł podawane są przez producentów. Należy je często wymieniać, gdy pod wpływem zużycia mechanicznego i termicznego znajdujący się na końcu diament może stracić swoje właściwości.
Zazwyczaj nie, jednak w przypadku niektórych modeli nie ma możliwości jej samodzielnej zmiany. W tych wypadkach można wysłać ją do producenta, który wymieni ją w trakcie renowacji lub wymienić igłę razem ze wkładką. W większości gramofonów możliwa jest jej samodzielna wymiana w obrębie jednej linii produktowej, lub zastosowanie kompatybilnego zamiennika.
Warto zauważyć, że większość wkładek typu MM (Moving Magnet) oferuje możliwość wymiany samej igły, co jest procesem bardzo prostym. Są jednak pewne wyjątki od tej zasady (np. wkładki MOFI nie mają możliwości wymiany igły). Z kolei żadne wkładki MC nie mają możliwości samodzielnej wymiany igły przez użytkownika. W przypadku drogich wkładek niektórzy producenci umożliwiają poprzez ich własny serwis w fabryce, wymianę igły.